Hướng dẫn sử dụng các loại Vitamin tan trong dầu đúng cách
Vitamin – Loại khoáng chất vô cùng cần thiết và quan trọng đối với sức khỏe của cơ thể, giúp duy trì quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng, đảm bảo sự sinh trưởng, ổn định các hoạt động bình thường của mỗi người.
Có lợi là thế, nhưng cũng giống như các loại thuốc khác, Vitamin cũng sẽ là con dao hai lưỡi nếu bạn sử dụng không đúng cách hoặc sử dụng bừa bãi, chúng có thể gây ra những tác hại vô cùng nghiêm trọng đối với cơ thể của chúng ta.
Vitamin là gì?
Vitamin là tập hợp các dưỡng chất cần thiết đối với cơ thể người. Thường được phân chia làm hai loại cơ bản theo đặc tính tan trong dầu và không tan trong dầu (tan trong nước). Nhất là với loại Vitamin có khả năng tan trong dầu, khi lượng cung cấp vượt quá nhu cầu cần thì sự tích lũy quá nhiều sẽ gây nên rối loại do thừa Vitamin, so với loại Vitamin tan trong nước, việc sử dụng Vitamin tan trong dầu cần sự cẩn trọng hơn rất nhiều.
Một số Vitamin tiêu biểu thuộc nhóm tan trong dầu (Vitamin A, D, E)
Đặc điểm của nhóm vitamin tan trong dầu
Với khả năng hấp thu dễ dàng cùng với các chất mỡ dẫn đến việc khi cơ thể không hấp thu được mỡ thì sẽ rất khó để thẩm thấu những Vitamin này. Theo đó, quá trình hấp thụ các dưỡng chất đòi hỏi cần phải có Axít mật, một loại chất trung gian có khả năng xúc tác bởi đặc tính mỡ không tan được trong máu, để hạn chế tình trạng này, ta nên sử dụng Vitamin hoặc các viên nang, thuốc có chứa Vitamin trong hoặc sau bữa ăn để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Lưu ý: Cần phải xem xét liều dùng hợp lí. Nếu lạm dụng hoặc dùng quá nhiều, các Vitamin không được thải trừ hết qua thận mà tích lũy chủ yếu ở Gan và mô mỡ sẽ gây độc tính rất nguy hiểm, đặc biệt là Vitamin A, D. Các triệu chứng khi trúng độc cũng rất khó nhận biết do bị tích lũy bên trong cơ thể nên dấu hiệu nhiễm độc thường xuất hiện rất chậm.Các vitamin này tương đối bền vững với nhiệt, không bị phá hủy trong quá trình nấu nướng.
Điều gì sẽ xảy ra khi cơ thể có quá nhiều Vitamin trong dầu?
Tình trạng ngộ độc thuốc rất dễ xảy ra nếu lượng Vitamin dư thừa quá nhiều. Thường thì việc này sẽ xảy ra khi chúng ta lạm dụng thuốc hoặc các viên nang khoáng chất (người bình thường ăn uống đầy đủ vitamin mà vẫn bổ sung vitamin thường xuyên dưới dạng thuốc), ngoài ra dư thừa Vitamin cũng có thể xảy ra trong số ít trường hợp thừa vitamin cấp tính do ăn quá nhiều loại thức ăn có chứa lượng lớn vitamin tan trong dầu, ví dụ như ăn gan gấu trắng, gan cá thu…
Tùy vào loại Vitamin dư thừa mà cơ thể của bạn sẽ có các biểu hiện lâm sàng khác nhau:
Vitamin E
Dùng liều cao Vitamin E có thể gây nên triệu chứng rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, đầy hơi, tiêu chảy, đau đầu, chóng mặt, viêm ruột hoại tử. Tiêm Vitamin E liều cao vào tĩnh mạch dễ gây tử vong.
Vitamin A
Các triệu chứ như Vitamin A dùng thừa sẽ xuất hiện các triệu chứng: ngứa da vẩy nến, sung huyết ở da và các niêm mạc, tóc khô, xơ xác, dễ gãy, chán ăn, buồn nôn, giảm prothrombin, chảy máu và thiếu máu là những biểu hiện lâm sàng rất dễ bắt gặp khi sử dụng quá liều Vitamin A, tệ hơn là nó có thể gây phồng thóp, co giật, tăng áp lực sọ não.
Nhất là với trẻ dưới 4 tuổi, việc thường xuyên uống vitamin A hàm lượng lớn có thể gây ngộ độc mạn tính với triệu chứng đau xương, ban đỏ, viêm da tróc vảy, viêm miệng… Nguy hiểm hơn là ở phụ nữ có thai, khi dùng kéo dài vitamin A với lượng cao trong khi vẫn ăn uống đầy đủ, hấp thu tốt sẽ có nguy cơ thừa vitamin A, gây quái thai.
Vitamin D
Được mệnh danh là Vitamin không thể thiếu cho bất cứ ai, tuy nhiên dùng vitamin D liều cao dài ngày sẽ gây tích luỹ thuốc, làm tăng calci trong máu, gây mệt mỏi, chán ăn, nôn, tiêu chảy, đau nhức xương khớp. Ngoài ra còn có thể gây tổn thương thận, tăng huyết áp.
Đối với trẻ em dưới 1 tuổi khi bổ sung thường xuyên vitamin D với liều lượng lớn cho trẻ với mong muốn trẻ khỏe mạnh sẽ phản tác dụng, làm tăng canxi trong máu, thậm chí còn có thể gây suy thận và tử vong.
Nên bổ sung vitamin tan trong dầu như thế nào?
Các vitamin luôn có sẵn trong ngũ cốc và thực phẩm, vì vậy đối với những người không có quá trình rối loạn hấp thu ở đường tiêu hóa (tiêu chảy, tắc mật, viêm tụy, loét dạ dày – tá tràng…) và không ăn kiêng, có chế độ ăn cân đối với thực phẩm đảm bảo chất lượng thì không nhất thiết phải bổ sung dưới dạng thuốc.
Khi thiếu vitamin nhẹ có thể điều trị bằng cách ăn các thực phẩm có chứa nhiều vitamin. Vitamin A có nhiều trong gan cá thu, trứng, thịt, cá, sữa, gấc, cà chua, cà rốt và rau xanh. Vitamin D chủ yếu có trong thức ăn từ động vật: sữa, bơ, gan, trứng, thịt. Vitamin E có nhiều trong dầu thực vật: dầu cám, dầu lạc và trong các hạt nảy mầm, rau xanh; có một lượng nhỏ trong lòng đỏ trứng gà, gan…
Lưu ý: Việc bổ sung vitamin dưới dạng thuốc khi và chỉ khi thiếu trầm trọng hoặc trong trường hợp chưa có điều kiện thay đổi chế độ ăn. Tỷ lệ phối hợp các công thức tùy trường hợp thì khác nhau nên khi lựa chọn phải căn cứ vào nguyên nhân gây thiếu để bổ sung cho phù hợp.
Sức khỏe & đời sống